کشورمان یکی از مهم‌ترین دارندگان مواد معدنی در جهان است.
ایران با داشتن ۶۸ نوع ماده معدنی، ۳۷ میلیارد تن ذخایر اثبات شده و بیش از ۵۷ میلیارد تن ذخایر بالقوه به ارزش ۷۷۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۴ در میان ۱۵ کشور بزرگ غنی از مواد معدنی قرار دارد.
مهم‌ترین معادن ایران شامل زغال‌سنگ، مواد معدنی فلزی، شن و ماسه، مواد معدنی شیمیایی و نمک است. بیشترین معادن فعال ایران در استان خراسان قرار دارند. دیگر ذخایر بزرگ ایران که عمدتاً توسعه نیافته‌اند عبارت‌اند از:
روی (بزرگ‌ترین جهان)، مس (نهمین ذخایر بزرگ جهان در سال ۲۰۱۱، به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران)، آهن (دوازدهمین جهان در سال ۲۰۱۳، بر اساس گزارش‌های سازمان زمین‌شناسی آمریکا)، اورانیوم دهمین بزرگ‌ترین جهان و سرب (یازدهمین بزرگ‌ترین جهان).
ایران با تقریباً ۱٪ از جمعیت جهان بیش از ۷٪ از کل ذخایر معدنی جهان را در اختیار دارد.
خراسان شمالی نیز از جمله استان‌های با ظرفیت و پتانسیل خوب و بالا در بخش مواد معدنی و معادن است اما مانند هر بخش دیگری که در توسعه اقتصادی مهم شمرده می‌شوند
متأسفانه گاهاً دوار بی‌توجهی شده و این امر موجب گردیده تا معادن به‌عنوان ثروت‌های نهفته این استان مورد بی‌مهری قرار بگیرند.
۲۸ ماده از ۶۸ ماده معدنی که در کشور شناسایی شده در پهنه خراسان شمالی وجود دارد.
و آمارها از استخراج سالانه پنج میلیون و ۸۰۰ هزار تُن ماده معدنی از معادن این استان حکایت دارد، اما تاسف بار است که بخش زیادی از آن به صورت خام فروشی از استان خارج می شود.
باریت، مرمر، کلسیت، هماتیت، روی و سرب از جمله مواد معدنی در خراسان شمالی است، به جای اینکه از کارخانه‌ها با سود چند برابری فرآوری شود در دل این خاک نهفته است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که معادن کلسیت و هماتیت استان غیرفعال و هشت معدن باریت در شهرستان راز و جرگلان به صورت نیمه فعال مواد اولیه صنعت رنگ‌سازی و حفاری نفت را تولید می‌کند.
نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، طولانی بودن فرآینده پاسخگویی به استعلام‌ها، کمبود ناوگان و فرسوده بودن ماشین آلات و کمبود نقدینگی،
از جمله مشکلات پیش روی معدن کاران این خطه از شمال شرق کشور است که باید در این زمینه چاره‌اندیشی شود.
خراسان شمالی استانی سرشار از کانی‌های مرمریت، بوکسیت، باریت، مرمر، کلسیت، هماتیت، روی و سرب است و به عقیده کارشناسان با سرمایه‌گذاری اندک می‌توان این معادن را فعال و فرآوری کرد و تنها کافی است تا سرمایه‌گذارانی را جذب و با خرید چند دستگاه سنگ‌بری به حاشیه سود بهتری دست‌یافت.
استانی که با توجه به وسعت کوچک و جمعیت اندکش به نسبت سایر استان‌های کشور، از نظر درصد بهره‌مندی از مواد معدنی در جایگاه بالایی قرار دارد. به طور کلی خراسان شمالی دارای بیش از ۲۵۰ معدن ثبت شده است
که متأسفانه کمتر از نیمی از آنها فعال هستند و مابقی غیر فعال می‌باشند.
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت ۶۸ ماده معدنی در کشور شناسایی شده است که ۲۸ مورد آن در خراسان شمالی یافت می‌شود.
طبق برآوردهای کارشناسان میزان ذخیره قطعی معادن خراسان شمالی یک میلیارد و ۵۸ میلیون تن و میزان ذخیره استخراج اسمی معادن ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تن است.
نکته جالب آنجاست.که سالانه فقط ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تن ماده معدنی از معادن خراسان شمالی استخراج می‌شود.
این اعداد و ارقام نشان می‌دهد خراسان شمالی دارای یک ظرفیت عظیم معدنی بوده که در صورت استفاده صحیح از آن می‌توان اقتصاد استان را با یک پیشرفت چشمگیر مواجه کرد.
در سال‌های اخیر سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و شرکت تحقیقات و کاربرد مواد معدنی ایران اقدام به اکتشاف سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در 20 استان کشور نموده‌اند.
این بررسی‌ها توانست پتانسیل و ذخایر هریک از استان‌ها را تا حدودی مشخص نماید
ولی ادامه اکتشاف تفصیلی برای کشف سنگ‌های قیمتی نظیر الماس، سافیر، آکوامارین، دمانتوئید و توپاز در نواحی امیدبخش، مورد نیاز و تاکید است.
در گزارش حاصل از همین پی جویی نیز به وجود ذخایری از سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی مانند کرندوم (یاقوت و سفایر)، بریل (آکومارین)، آگات (عقیق)کوارتز، ژاسپر، آراگونیت و..
افزون بر آن اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه شمال شرق (مرکز مشهد) در راستای اهداف حاکمیتی خود، از مدتی پیش پی‌جویی سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی را در دستور کار خود قرار داده است
و کارشناسان این مرکز به طور موردی پی‌جویی‌هایی در نقاط امیدبخش انجام داده‌‌اند که گزارشات آن در کتابخانه مرکز مشهد قابل دسترسی است.
شایان ذکر است که نمونه‌های گردآوری شده در پی‌جویی‌های مختلف در موزه و سامانه جامع علوم زمین نگهداری می‌شوند.
